Biodegradowalne ciecze i oleje hydrauliczne – czy warto?
Elżbieta Migdał
Od wielu lat na świecie obserwuje się powstawanie tzw. „zielonych” inicjatyw dotyczących różnych obszarów naszego życia. Biopaliwa, energia wiatrowa, energia słoneczna, recykling odpadów to tylko niektóre z nich. Producenci środków smarowych oraz maszyn przemysłowych również kierują swoją uwagę na bardziej ekologiczne rozwiązania, wprowadzając na rynek produkty łatwo biodegradowalne i przyjazne dla środowiska.
Wraz ze wzrostem wymagań dotyczących systemów smarowania w urządzeniach przemysłowych wzrasta również prawdopodobieństwo przypadkowego uwolnienia płynów eksploatacyjnych. Dążenie do coraz mniejszych rozmiarów maszyn i urządzeń sprawia, że pracują one w wyższych temperaturach i ciśnieniu oraz w wydłużonych cyklach roboczych. Proces ten powoduje skrócenie żywotności komponentów w danym układzie maszyny, co może mieć wpływ na pojawienie się awarii. Aby zapobiegać wyciekom i rozlaniom, w takich przypadkach najlepszym rozwiązaniem dla pracującego sprzętu jest rutynowa konserwacja i monitoring stanu maszyny.
Podjęcie takich działań zwiększa zdecydowanie bezpieczeństwo pracy, skraca przestoje sprzętu, zapobiega awariom i – co najważniejsze – zwiększa żywotność urządzeń oraz pozwala ograniczyć koszty neutralizacji wycieków. Dobrym rozwiązaniem jest zatem stosowanie produktów smarowych o zwiększonej biodegradowalności.
Biodegradowalne środki smarowe otrzymywane są z olejów roślinnych pozyskiwanych m.in. z nasion słonecznika, soi, rzepaku i palmy oleistej. Mogą być również wyprodukowane z syntetycznych estrów lub mieszaniny olejów mineralnych z wyżej wymienionymi bazami pochodzenia naturalnego, które muszą spełniać ustalone kryteria ekologiczne. Powszechnie uważa się, że biośrodki smarowe charakteryzują się wysoką biodegradowalnością i są przyjazne dla człowieka i środowiska naturalnego. Można tutaj również wspomnieć o jeszcze jednym parametrze, a mianowicie o zawartości węgla pochodzenia biologicznego. Im w oleju jest większy udział surowców ze źródeł naturalnych, tym zawartość tego węgla będzie wyższa. Takie środki smarowe niewątpliwie są alternatywą dla konwencjonalnych olejów mineralnych i dzięki swoim naturalnym cechom pozwalają zapobiegać zanieczyszczeniom. Mimo tego faktu oleje smarowe, które powstają na bazie biodegradowalnych składników, stanowią nadal wąski segment rynku. Ich wykorzystanie rośnie w obszarach, gdzie prawdopodobieństwo bezpośredniego kontaktu z glebą czy zbiornikami wodnymi jest wysokie. Z powodzeniem zastępują one oleje hydrauliczne, oleje do pomp zlokalizowanych przy akwenach wodnych czy oleje do łańcuchów pił w leśnictwie i ogrodnictwie.
Niewątpliwą zaletą biodegradowalnych środków smarowych są bardzo dobre właściwości smarujące, znacznie lepsze niż olejów mineralnych. Mają także wysoki wskaźnik lepkości, wynoszący około 220 (dla typowych olejów mineralnych wynosi on około 90–100). Kolejną istotną cechą olejów roślinnych w zastosowaniu przemysłowym jest ich wysoka temperatura zapłonu. Z kolei wadą naturalnych olejów roślinnych w ich naturalnej postaci są ich słabsze właściwości niskotemperaturowe, nieprzyjemny zapach oraz słaba kompatybilność z farbami i uszczelnieniami. Tu nieco lepszymi właściwościami niskotemperaturowymi i stabilnością oksydacyjną od olejów roślinnych charakteryzują się estry syntetyczne. Dzięki zastosowaniu odpowiednich dodatków uszlachetniających, takich jak modyfikatory lepkości, depresatory, inhibitory korozji, inhibitory utleniania, można zniwelować mniej korzystne właściwości olejowych baz naturalnego pochodzenia. Jednak nie zawsze jest możliwość dobrać produkt o pożądanej lepkości, jak również niejednokrotnie trudne warunki pracy wykluczają zastosowanie biodegradowalnych olejów. Dlatego w miejscach, gdzie nie można zastosować takich środków smarowych, konieczna jest zrównoważona gospodarka olejowa oraz optymalne zarządzanie parkiem maszyn. Zapobieganie awariom sprzętu poprzez ich regularną konserwację obniża ryzyko niekontrolowanych wycieków płynów eksploatacyjnych, a tym samym wpływa pozytywnie na bezpieczeństwo środowiska naturalnego. ORLEN OIL, dzięki swoim działaniom produkcyjnym, skutecznie wychodzi naprzeciw wymaganiom stawianym przez dzisiejszy przemysł. Polski lider środków smarowych prowadzi szeroko zakrojone inicjatywy ukierunkowane na innowacyjne i technologicznie zaawansowane produkty. Idea zrównoważonego rozwoju wymaga, aby krajowi eksperci we współpracy z prestiżowymi ośrodkami naukowo-badawczymi opracowywali produkty przyjazne naturze, mające minimalny wpływ na środowisko naturalne. Liczne badania oraz testy przy użyciu nowoczesnej technologii produkcji zaowocowały powstaniem biodegradowalnych olejów hydraulicznych takich jak: HYDROL BIO HEES EL 46 oraz HYDROL BIO HETG EL 46, oleju do pilarek (PILAROL EKO), oleju antyadhezyjnego (KONKRETON V-BIO, KONKRETON BIO-BIT) czy smaru (SMAROL UNIWERSALNY EKO). Produkty te zostały stworzone głównie z myślą o wydajnej i bezpiecznej pracy w układach hydraulicznych maszyn i urządzeń eksploatowanych w leśnictwie, rolnictwie i w budownictwie (roboty ziemne).
Autor: Elżbieta Migdał, Kierownik Produktu, Dział Badań i Rozwoju
ORLEN OIL Sp. z o.o.
