Rozporządzenie UE w sprawie maszyn 2023/1230

Co zmienia z punktu widzenia producentów i operatorów maszyn?



Każdy, kto produkuje instalacje i maszyny oraz użytkuje je na rynku europejskim, musi brać pod uwagę wymagania Dyrektywy maszynowej. Nadchodzi jednak czas na zmiany! Od 2027 roku Rozporządzenie UE w sprawie maszyn 2023/1230 określać będzie nowe ramy prawne w zakresie bezpieczeństwa maszyn.

Rozporządzenie ma na celu ujednolicenie europejskich wymagań w zakresie bezpieczeństwa maszyn. Dla maszyn wprowadzanych do obrotu na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego określa znormalizowany poziom bezpieczeństwa, gwarantując tym samym swobodny przepływ towarów.

Dlaczego konieczne było wprowadzenie nowego rozporządzenia?
Jako organ publikujący dyrektywy UE, Komisja Europejska regularnie sprawdza, czy są one aktualne i dostosowane do najnowszych wymagań techniki. Zasady zapisane w Dyrektywie maszynowej obowiązywały od 2009 r. Jeśli porównamy dzisiejszy stopień zaawansowania automatyzacji i konstrukcji maszyn z wymaganiami i technologiami sprzed około 15 lat, stanie się jasne, że zmiany były potrzebne już wcześniej. Cyfryzacja i wykorzystanie sieci przemysłowych, a także powiązane z tym kwestie dotyczące bezpieczeństwa przemysłowego i sztucznej inteligencji przynoszą poważne zmiany w funkcjonowaniu zakładów produkcyjnych oraz wykorzystywanych w nich instalacjach i maszynach. Oczywiste staje się, że konieczne było zrewidowanie wymagań.

Co nowego wprowadza rozporządzenie w sprawie maszyn?
W porównaniu z wcześniejszymi przepisami, rozporządzenie w sprawie maszyn wprowadza szereg większych i mniejszych zmian. Oto najważniejsze z nich:

• Oprogramowanie związane z bezpieczeństwem

Jeśli tego typu oprogramowanie jest wprowadzane do obrotu jako samodzielny produkt, jest ono postrzegane jako element bezpieczeństwa i w związku z tym podlega przepisom rozporządzenia w sprawie maszyn. W zdecydowanej większości przypadków biblioteki funkcyjne sterowników programowalnych są testowane i certyfikowane, np. razem z odpowiednim sprzętem. Jeśli jednak bloki są oferowane oddzielnie, np. przez stronę trzecią, należy je zaopatrzyć w deklarację zgodności i znak CE.

• Maszyny podwyższonego ryzyka

W załączniku I (część A) do nowego rozporządzenia w sprawie maszyn wyróżniono sześć kategorii „maszyn potencjalnie wysokiego ryzyka”, w przypadku których producenci nie mogą już jak dotąd samodzielnie deklarować zgodności w oparciu o normę zharmonizowaną. W przyszłości, w procesie tym konieczne będzie zaangażowanie jednostki notyfikowanej. W przypadku kategorii maszyn wymienionych w części B będzie można nadal zadeklarować zgodność z rozporządzeniem w sprawie maszyn w połączeniu z normą zharmonizowaną w oparciu o wewnętrzne procedury kontroli produkcji.

• Istotna modyfikacja

W rozporządzeniu została szczegółowo omówiona definicja istotnej modyfikacji maszyny. W odniesieniu do bezpieczeństwa maszyn, przeprowadzenie ponownej procedury oceny zgodności wymagane jest zawsze, gdy maszyna podlega poważnym modyfikacjom technicznym. Wprowadzono wymóg, aby osoba dokonująca takiej modyfikacji dopełniła wszystkich obowiązków producenta.

• Cyfrowe instrukcje

Nareszcie pojawiła się długo oczekiwana możliwość dostarczenia instrukcji obsługi maszyny w postaci cyfrowej. Jednak na żądanie użytkownika należy nadal dostarczać instrukcje w formie papierowej. Ustawodawca przewiduje, że bezpłatna wersja instrukcji powinna być dostępna w ciągu miesiąca od daty zakupu maszyny.
Maszyny nieukończone mogą być również dostarczane z cyfrową instrukcją montażu oraz cyfrową deklaracją włączenia. W przyszłości dozwolona będzie także cyfrowa deklaracja zgodności UE.

• Maszyny samouczące się

W rozporządzeniu pojawia się nowe pojęcie „maszyna samoucząca się”. Jest to określenie maszyny wyposażonej w „sztuczną inteligencję”. Po pierwsze, zagadnienie to wpływa na konieczność odpowiedzi na pytanie, czy wymagane jest zaangażowanie w proces jednostki notyfikowanej. Po drugie, zagadnienie to ma w każdym przypadku związek z oceną ryzyka, ponieważ zmodyfikowane oprogramowanie może wiązać się z nowym lub nawet wyższym ryzykiem! W skrajnym przypadku należy rozważyć, czy samouczące się oprogramowanie nie może potencjalnie doprowadzić do powstania nowej maszyny.

• Bezpieczeństwo przemysłowe

W ramach zasadniczych wymagań, zawartych w załączniku III dotyczącym bezpieczeństwa i higieny projektowania oraz budowy maszyn lub produktów powiązanych, wymagane jest zabezpieczenie maszyny przed uszkodzeniem oprogramowania, w szczególności podczas podłączania „urządzeń” (połączeń z innymi źródłami danych, np. urządzeniami programującymi lub interfejsami sieciowymi). W kontekście wymagań zasadniczych, z podłączaniem tych urządzeń wiąże się potencjalne ryzyko modyfikacji oprogramowania. Dlatego wprowadzono wymóg, aby funkcje bezpieczeństwa maszyny nie mogły zostać naruszone w wyniku takiej czynności.



Co zatem należy zrobić?
Chociaż spełnienie wymogów rozporządzenia w sprawie maszyn stanie się obowiązkowe dopiero od 20 stycznia 2027 r., już teraz ważne jest odpowiednie zaplanowanie procesów i projektów w dłuższej perspektywie czasu tak, aby konstrukcja maszyn uwzględniała przyszłe wymagania. Cyberbezpieczeństwo jest nowym celem w zakresie bezpieczeństwa funkcjonalnego. W przypadku niektórych producentów oznacza to rewizję istniejących koncepcji bezpieczeństwa.



Pilz Polska Sp. z o.o.
ul. Ruchliwa 15
02-182 Warszawa
www.pilz.com 



Co jeszcze zmienia się w obszarze unijnych dyrektyw i rozporządzeń?
Dowiedz się więcej na stronie https://www.pilz.com/pl-PL/support/other/articles/241128