Archiwum - numer 05/2006
Napędy i Sterowanie
numer 05/2006
Festo tradycyjnie postrzegane jest przez Klientów w Polsce i na całym świecie, jako partner w automatyzacji procesów wytwórczych w przemysłach: samochodowym, spożywczym, elektrotechniczno-elektronicznym, produkcji urządzeń gospodarstwa domowego, w przetwórstwie tworzyw sztucznych. Jednak wyzwania technologiczne ostatnich dekad w chemii, energetyce, górnictwie, gospodarce wodnej oraz pojawienie się technologii nowej generacji: biotechnologii, biofarmacji, ochrony środowiska spowodowały rozszerzenie oferty Festo o systemy automatyki procesów ciągłych.
***
SIMOCODE pro w praktyce: możliwości komunikacyjne i diagnostyka
- Zastosowanie modułów SIMOCODE pro V do sterowania pracą pomp gazowch w KSC SA Oddział „Cukrownia Malbork”. Jednym z procesów zachodzących w cukrowni w czasie produkcji cukru jest nasycanie soku dwutlenkiem węgla (tak zwana „saturacja”) w celu wytrącenia osadu węglanu wapniowego wraz z zanieczyszczeniami. Dwutlenek węgla wytwarzany jest w piecu wapiennym, a następnie pompowany jest do saturacji. Do wytworzenia ciśnienia w rurociągu gazowym wykorzystuje się trzy pompy gazowe napędzane klatkowymi asynchronicznymi silnikami elektrycznymi o mocy 250 kW. Jedna z nich jest pompą rezerwową, pozostałe dwie pracują. Sterowanie napędami pomp realizuje układ gwiazda – trójkąt załączane ręcznie.
***
Marek Trajdos
Realizacja układów bezpiecznego zatrzymania maszyny w różnych kategoriach bezpieczeństwa
Łańcuch elementów toru sterowania bezpiecznym wyłączeniem musi składać się z określonych rodzajów elementów bezpieczeństwa, takich jak czujnik lub przycisk aktywujący, przekaźnik bezpieczeństwa, element wykonawczy, obwód sprzężenia zwrotnego, i posiadać funkcję kasowania (resetu) ręcznego lub automatycznego. Z uwagi na wymagania Dyrektywy Maszynowej (MD) elementy układu bezpieczeństwa muszą być certyfikowane.
***
Remo Gellert
SIRIUS – system modułowy
Modułowy system SIRIUS umożliwia realizację układów odbiornikowych do 250 kW. System obejmuje konwencjonalne styczniki powietrzne, jak też styczniki próżniowe do zastosowań specjalnych. Styczniki próżniowe, dzięki swej przynajmniej dwukrotnie dłuższej żywotności elektrycznej, spełniają wymagania dotyczące wysokiej dyspozycyjności instalacji oraz minimalizacji czynności służących utrzymaniu sprawności technicznej. Aby planowanie tych czynności było możliwe w sposób zapobiegawczy, dostępne są także styczniki z sygnalizacją zużycia styków. Informacja taka może być przekazywana przez standardowe systemy magistrali obok innych sygnałów sterujących i komunikatów. Do styczników można dobrać odpowiednie przekaźniki przeciążeniowe.
***
Tomasz Mnich
Jak poprawić dokładność odtwarzania prędkości obrotowej? Model cieplny silnika indukcyjnego
W bardzo wielu układach napędowych wymagana jest dokładna znajomość prędkości obrotowej wirnika silnika. Z określeniem prędkości obrotowej nie ma problemu, jeśli w silniku można zastosować czujnik prędkości obrotowej, np. tachoprądnicę, tachoimpulsator, resolwer itp. Jednak jeśli nie można zastosować takiego czujnika, wówczas znaczenia nabierają pośrednie metody identyfikacji prędkości obrotowej. Układy te identyfikują pośrednio prędkość obrotową na podstawie takich wielkości, jak napięcie i prądy fazowe stojana.
***
Szkoła enkoderów – część XI. Enkodery serii 500
Nowa generacja enkoderów serii 500 należy do najpopularniejszych produktów firmy „Leine&Linde”. Seria 500 to enkodery charakteryzujące się korzystną relacją ceny do jakości wykonania. Generalnie możemy podzielić je na: RSI 501 „superwytrzymałe”. Enkodery w obudowie o średnicy O 58 mm i z wałkiem O 6 lub 10 mm. Cechują się bardzo wysoką odpornością na wstrząsy mechaniczne – maksymalne obciążenie wałka wynosi 100 N osiowo i 120 N współosiowo. Dostępne z rozdzielczością 1–5000 impulsów, wyjściem HTL i napięciem zasilania 9– 36 V DC.
***
Tomasz Wilk
VIP Days 2006. ATE w praktyce
W dniach 29–30 marca br. w centrum konferencyjnym w Fürstenfeld, niedaleko Monachium, odbyła się już 11. edycja Konferencji Technicznej „Virtuelle Instrumente in der Praxis”, zorganizowana przez firmę National Instruments. Kolejne spotkanie dla wszystkich użytkowników rozwiązań proponowanych przez National Instruments, działających w branżach ATE i technologii pomiarowych, jest miernikiem sukcesu, jaki ta impreza odniosła w poprzednich latach. Ponadto stała się odpowiedzią na realne potrzeby wymiany doświadczeń i zapoznawania się z najnowszymi produktami i trendami w branży.
***
Wojciech Jurczak
Nowości pierwszej połowy 2006 r. Rodzina Magelis firmy Schneider Electric
Rodzina Magelis powiększyła się o nowe panele tekstowe i graficzne z matrycą dotykową, a także przemysłowe komputery z ekranem dotykowym. Tekstowe panele operatorskie Magelis XBT R to idealne rozwiązanie interfejsu operatora do małych maszyn i stacji pompowych. Nowe kompaktowe panele tekstowe Magelis XBT R z klawiaturą numeryczną i funkcyjną umożliwiają wyświetlanie wiadomości tekstowych, prowadzenie diagnostyki, ustawianie parametrów maszyn i parametrów procesu.
***
Ekonomiczne, bezkontaktowe pomiary poziomu cieczy, kruszyw i materiałów sypkich
- Ultradźwiękowe przetworniki poziomu cieczy, kruszyw i materiałów sypkich sprawdzają się od wielu lat na instalacjach technologicznych. Mimo że obecnie technika radarowa w pomiarach poziomu zdobywa coraz większe grono sympatyków wśród inżynierów utrzymania ruchu, przetworniki ultradźwiękowe wciąż oferują unikatowe zalety, jak niski koszt inwestycji, łatwość uruchomienia, brak ruchomych elementów mechanicznych wymagających konserwacji czy bezkontaktowość metody pomiaru.
***
Krzysztof Brzoza-Brzezina
Korzyści stosowania elektrycznych silników energooszczędnych dofinansowywanych przez Polski Program Efektywnego Wykorzystania Energii w Napędach Elektrycznych (PEMP)
alety silników energooszczędnych. Nowoczesna konstrukcja, stosowanie w procesie produkcji komponentów wyższej jakości, zwiększone zastosowanie materiałów czynnych oraz bardziej precyzyjne wykonanie sprawiają, że silniki energooszczędne charakteryzują się lepszymi parametrami eksploatacyjnymi, jak: wyższa sprawność, niższa awaryjność, cichsza praca. Silniki te lepiej znoszą przeciążenia i mogą być trwale obciążane mocą wyższą od znamionowej. Są one urządzeniami o wyższej trwałości i niezawodności.
***
NORDCON – oprogramowanie narzędziowe dla przetwornic częstotliwości NORD
Zarządzanie złożonymi układami automatyki niejednokrotnie stawia operatora przed trudnym zadaniem panowania nad systemem składającym się z urządzeń różnych typów i marek w taki sposób, aby zapewnić bezkompromisową pracę układu jako całości. Niebagatelna z punktu widzenia jakości utrzymania ruchu staje się kwestia posiadania właściwych narzędzi, które ułatwią prowadzenie lub przejmą na siebie zakres najbardziej pracochłonnych prac.
***
CompactLogix – nowe możliwości sterowania serwonapędami
ednym z reprezentantów koncepcji Integrated Architecture jest rodzina sterowników CompactLogix, od lat z sukcesem stosowana w wielu aplikacjach. Obecnie Rockwell Automation poszerzył zakres stosowania tej platformy, wprowadzając nową jednostkę centralną CompactLogix 1768-L43 i interfejs SERCOS. CompactLogix to sterownik o olbrzymich możliwościach obliczeniowych, sieciowych, a teraz także napędowych i serwonapędowych.
***
System bezpieczeństwa oparty o technologię PROFIsafe oraz moduły TwinSAFE
- Koncepcja magistral przemysłowych przyniosła użytkownikom rozliczne korzyści niemal we wszystkich aplikacjach automatyki. Umożliwiła redukcję czasu i ilości działań związanych z wykonaniem okablowania, a same urządzenia i elementy systemu przybrały postać standardowych modułów o niewielkich rozmiarach. Najnowsze technologie i zbudowane w oparciu o nie instalacje pozwalają na dalszą racjonalizację zastosowań magistral. Systemy bezpieczeństwa to jedna z niewykorzystywanych dotychczas możliwości, która jest obecnie coraz szerzej dyskutowana i stosowana.
***
Nowe układy łagodnego rozruchu serii DS6
Układy napędowe z silnikami prądu przemiennego wymagają często sterowania pozwalającego na eliminację stanów przejściowych przy rozruchu silnika prowadzących do np. przyspieszonego zużywania się elementów mechanicznych oraz zakłóceń w procesie technologicznym. Jednym z rozwiązań prowadzących do poprawy warunków eksploatacji silnika i całego układu jest zastosowanie układów łagodnego rozruchu.
***
Konrad Kopeć
XV200 – Nowe możliwości wizualizacji dla przekaźników programowalnych easy
Przekaźniki programowalne easy stosowane są na szeroką skalę w układach automatyki. Zakres oferty przekaźników easy jest sukcesywnie poszerzany o nowe urządzenia tak, aby sprostać rosnącym oczekiwaniom klientów. Na potrzeby wizualizacji mniej złożonych procesów mamy do dyspozycji serię wyświetlaczy graficznych MFD. Jednakże w przypadku potrzeby utworzenia bardziej zaawansowanej wizualizacji procesu, do którego zastosowano przekaźniki easy, istnieje możliwość zastosowania graficznego panelu dotykowego XV200 o przekątnej ekranu 5.7” i rozdzielczości 320 x 240 pikseli.
***
Danfoss rozwija ofertę produktów VLT® dla aplikacji w gospodarce wodno-ściekowej. VLT®8000 AQUA
Rosnące zapotrzebowanie na czystą wodę gwałtownie zwiększa zainteresowanie energooszczędnymi systemami jej pozyskiwania i oczyszczania. Od dziesięcioleci przetwornice częstotliwości VLT® używane do sterowania silników pomp, dmuchaw, pras, dekanterów, przenośników i innych maszyn procesowych używanych w systemach gospodarki wodno-ściekowej, optymalizują sterowanie procesami technologicznymi oraz redukują zużycie energii.
***
Anna Trąbała
Przemienniki AMD w systemach podgrzewania wody komunalnej
Popularne i dobrze już znane przemienniki częstotliwości AMD funkcjonują obecnie w rozlicznych urządzeniach i instalacjach na terenie kraju. Swoimi wysokimi walorami użytkowymi oraz atrakcyjnością cenową zdążyły już zyskać ustaloną renomę na polskim rynku jako niezawodne i ekonomiczne układy dla współczesnej automatyki przemysłowej. Apator Control oferuje przemienniki częstotliwości AMD do mocy 75 kW w wersji z zasilaniem trójfazowym lub do 2,2 kW z zasilaniem jednofazowym przy maksymalnej częstotliwości wyjściowej równej 400 Hz.
***
RPP GOLD i RPP SILVER – przełom w technice przeniesienia napędu
Firma MEGADYNE wprowadziła na rynek nowy rodzaj pasów RPP GOLD i RPP SILVER. Charakteryzują się one, w stosunku do dotychczas stosowanych typów, lepszymi własnościami wytrzymałościowymi i użytkowymi, przez co znalazły zastosowanie w tych dziedzinach przemysłu, gdzie do tej pory nie znajdowały zastosowania obecne pasy zębate. Wynikało to w głównej mierze z panujących trudnych warunków pracy w wybranych środowiskach.
***
Adam Stachurski
Praktyczne zastosowanie przekaźnika czasowego TR4N firmy Relpol SA
Do napisania niniejszego artykułu skłoniła mnie chęć zapoznania Państwa z nowym produktem firmy Relpol SA wchodzącym obecnie do sprzedaży oraz przedstawienie przykładów jego praktycznego zastosowania. Mowa tutaj o przekaźniku czasowym typu TR4N. Zasadnicza konstrukcja TR4N oparta jest na typowym elektromagnetycznym przekaźniku R4, do którego dołączony został bardzo ciekawy moduł elektroniki. Całość upakowana w małej, zgrabnej obudowie nawiązuje swą stylistyką do przekaźnika programowalnego NEED, produkowanego również przez Relpol SA.
***
Anna Podulka
Nowości firmy Euchner
Firma Euchner istnieje na rynku od 1940 roku. W ciągu swojej długoletniej działalności dała się poznać jako wysokiej klasy producent pojedynczych i rzędowych wyłączników krańcowych, joysticków, enkoderów, systemów identyfikacji, terminali ręcznych, pokręteł przyrostowych, systemów kontroli dostępu, ale przede wszystkim wyłączników bezpieczeństwa. Szczególnie w tej dziedzinie niewiele firm jest w stanie dorównać Euchnerowi. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniom klienta oraz mając świadomość, że jego wymagania są coraz wyższe, firma Euchner co roku wprowadza na rynek nowe rozwiązania. Artykuł ten ma na celu przybliżenie Państwu czterech nowych propozycji.
***
Witold Ober
Indukcyjno-potencjometryczne czujniki drogi i pozycji
Elektromagnetyczne czujniki drogi są stosowane w szerokim zakresie aplikacji, m.in. w automatyzacji procesu, kontroli jakości, stanowiskach pomiarowych, hydraulice, cylindrach pneumatycznych, w samochodach. Znane i doceniane zalety tych czujników to solidność, przydatność w ciężkich warunkach, wysoki poziom sygnału wyjściowego i stabilność temperaturowa. Czujniki elektromagnetyczne serii induSENSOR bazują na sprawdzonej zasadzie indukcyjnej oraz prądów wirowych. Są stosowane zarówno w indywidualnych przypadkach, jak i seryjnej produkcji. Zakresy pomiarowe rozciągają się od pojedynczych dziesiętnych milimetra do ponad 600 mm. Zasadniczy pomiar drogi odbywa się przy tym bezstykowo.
***
Enkodery BDG firmy BALLUFF
Inkrementalne przetworniki obrotowo-impulsowe firmy Balluff stosowane są głównie w aplikacjach, w których istotne jest rozpoznawanie kierunku obrotów, pomiar kąta, pomiar przesunięcia, pomiar prędkości obrotowej czy wreszcie precyzyjne określenie pozycji. Dzięki hermetycznej metalowej obudowie o grubości 1,5 mm oraz konstrukcji odpornej na wibracje przetworniki te mogą pracować w aplikacjach prostych, jak i tych, gdzie panują ciężkie warunki. Trwałe, podwójne łożyskowanie oraz odporność na zakłócenia elektryczne to dodatkowe zalety enkoderów BDG.
***
Gdy ważny jest kolor
Często konieczne jest, aby obiekty przechodzące przez poszczególne etapy produkcji były sortowane i pakowane według koloru lub aby przechodziły wyrywkową kontrolę jakości w trakcie procesu. Wcześniej kontrola taka wymagała stosowania systemu wizyjnego, teraz natomiast można to robić bezpośrednio w trakcie produkcji przy zastosowaniu odpowiednich czujników koloru.
***
Ryszard Jasiński, Maciej Melloch
Projekt robota do czyszczenia burt statków
Pod koniec XX wieku na gospodarkę światową nakładano coraz to nowe restrykcyjne ograniczenia mające na celu zapobiegnięcie degradacji środowiska naturalnego. Obecnie coraz więcej państw przyjmuje nowe rozporządzenia dotyczące ekologii i zaczyna się do nich stosować. W ten sposób ochrona środowiska nabiera znaczenia globalnego. Dysponujemy większą wiedzą o postępującej degradacji środowiska naturalnego mórz i oceanów.
***
Paweł Zapaśnik
Rozwiązanie problemu trudnych pomiarów koncentracji pyłu w instalacjach mokrego odsiarczania spalin
SICK-MAIHAK to firma grupująca wszystkie zakłady produkcyjne i ośrodki rozwojowe w dziedzinie monitoringu emisji i automatyki procesowej należące do koncernu SICK AG, znanego w Europie i na świecie niemieckiego producenta urządzeń do pomiarów emisji i przepływu spalin. Od ponad dwudziestu lat wyposażamy polską energetykę i inne gałęzie przemysłu w systemy ciągłego monitoringu emisji spalin.
***
Wyłączniki linkowe zatrzymania awaryjnego firmy steute
Czerwony grzybek przycisku zatrzymania awaryjnego to charakterystyczny element niemal wszystkich maszyn i urządzeń przemysłowych. Jednakże jest wiele sytuacji, w których lepszym wyborem zdaje się inne rozwiązanie: jeśli obszar, który ma być zabezpieczony, jest rozległy, to bezpieczniej jest zastosować wyłącznik linkowy zatrzymania awaryjnego. Zasada działania wyłącznika linkowego jest bardzo prosta: do jego przełączenia używa się linki.
***
Marek Winiecki
Wielofunkcyjne przetworniki wielkości elektrycznych serii SINEAX DME4 stosowane w elektroenergetyce
Wielofunkcyjne przetworniki serii SINEAX DME4 przetwarzają z wysoką dokładnością (0,2%) wszystkie wielkości mierzone w układach energetycznych. Przetworniki można stosować we wszystkich aplikacjach, które wymagają otrzymywania dokładnych i rzetelnych informacji z układów elektrycznych zarówno po stronie dystrybutora energii, jak i konsumenta. Przetworniki są dostępne z interfejsami Profibus®, LON, Ethernet i MODBUS®. Są skonstruowane i produkowane przez największą w swojej branży szwajcarską firmę Camille Bauer. Cechuje je szwajcarska jakość i przystępna cena.
***
Roboty: Bezstresowe połączenia przewodów
Prowadniki przewodów są pępowiną budowy maszyn i urządzeń. Od montażu i instrukcji obsługi do budowy suwnic – firma igus (Kolonia) tworzy pasujące prowadniki przewodów do ruchomych użytkowników. Firma igus stworzyła wieloosiowy system prowadników przewodów Triflex R głównie z myślą o wymagających zastosowaniach robotów w surowych fabrycznych lokalizacjach. W chwili obecnej dostępna jest grupa produktów zawierająca ponad 100 składników.
***
igus: Technika polimerowa dla samodzielnych ruchomych robotów. Sztuczna inteligencja
Od 14 do 20 czerwca na targach w Bremie (Niemcy) odbędą się mistrzostwa świata w piłce nożnej dla robotów (RoboCup). Impreza zgromadzi ok. 2000 inżynierów i informatyków z całego świata. Szacuje się, iż udział weźmie 100 drużyn z ok. 50 krajów. Technologie przyszłości, które sprawdzą się podczas tego wydarzenia, mają doskonałe szanse być wykorzystane także i w innych dziedzinach. Firma igus, oficjalny sponsor mistrzostw świata robotów, wszystkim uczestnikom, kandydatom i pozostałym zainteresowanym udostępnia darmowo swoje łożyska ślizgowe i przegubowe.
***
ITM Polska 2006 – kolejna rekordowa edycja
Targi Innowacje – Technologie – Maszyny ITM Polska, zaplanowane w dniach 19–22 czerwca 2006 r. w Poznaniu, będą znacznie większe niż w roku ubiegłym. Zamówiona przez wystawców powierzchnia jest o 15% większa niż podczas rekordowej ubiegłorocznej edycji. Najnowsze rozwiązania technologiczne dla przemysłu zaprezentuje ponad 1000 firm z około 30 krajów. Honorowy patronat nad tymi największymi w kraju targami nowoczesnych technologii dla przemysłu objęli minister gospodarki oraz minister nauki i szkolnictwa wyższego.
***
Tomasz Śliwakowski
Kaskada pomp z falownikiem Frenic ECO
Zapewne wielu konstruktorów układów pompowych spotkało się z problemem efektywnego sterowania kaskadą tych urządzeń. Główną przyczyną stosowania takiego układu jest konieczność pracy pompy przy określonym zakresie obrotów, co jednakże zmniejsza zakres uzyskiwanych przepływów. Chcąc regulować przepływ w bardzo szerokim zakresie, należy sięgnąć po układ kilku pomp załączanych sukcesywnie w miarę wzrostu zapotrzebowania na tłoczone medium.
***
Kable do zastosowań w gospodarce wodno-ściekowej
Gospodarka wodno-ściekowa stanowi ważny element infrastruktury każdego kraju. W ciągu ostatnich lat obserwujemy ciągły rozwój technologii uzdatniania wody i oczyszczania ścieków. Znaczną rolę w tym procesie odgrywają nowoczesne techniki pomiarowe i regulacyjne, napęd, sterowanie i łączność. Właściwe funkcjonowanie stacji uzdatniania wody lub oczyszczalni ścieków jest uzależnione od zastosowania odpowiedniej klasy urządzeń, mogących pracować przy narażeniach środowiskowych występujących np. w oczyszczalni ścieków lub mogących pracować w bezpośrednim kontakcie z wodą pitną.
***
Przemysłowe przełączniki sieci Ethernet wg indywidualnych potrzeb. OpenRail
Firma Hirschmann Automation, jeden z wiodących producentów urządzeń do budowy przemysłowych sieci ETHERNET, od początku 2006 roku oferuje klientom nowy, elastyczny system tworzenia zarządzalnych przełączników według indywidualnych potrzeb użytkownika. Teraz użytkownik może wybrać odpowiedni dla siebie przełącznik z niemal 1000 kombinacji możliwych do zrealizowania. System został stworzony w celu zapewniania użytkownikowi możliwości wyboru przełącznika najbardziej dopasowanego do jego potrzeb.
***
Bogdan Głodek
Plany rozwoju grupy BOT GiE SA
W niniejszym artykule przegniemy przedstawić czytelnikom szereg zagadnień związanych z budowaniem nowych struktur organizacyjnych w elektroenergetyce polskiej, oraz pokazać cele i strategię dużej firmy – dla jej rozwoju i sprostania wymogom rynków energii, wdrażania nowych efektywnych energetycznie technologii oraz nowych rozwiązań z zakresu R & D (badań i rozwoju). U podstaw koncepcji stworzenia grupy BOT Górnictwo i Energetyka SA leży zasada, że „ duży może więcej” – to jest koncentracja aktywów/kapitału dla osiągania lepszej pozycji rynkowej i wzrostu wartości firmy, w tym zysku.
***
Ryszard Klencz, Grzegorz Wiciak
Zastosowania automatyki przemysłowej w energetyce
Konferencja „Napędy – Sterowanie – Automatyka Przemysłowa w Energetyce 2006”, która miała miejsce 6–7 kwietnia 2006 r. w Hotelu „Orle Gniazdo” w Szczyrku, stanowi cykliczną i szczególnie ważną platformę wymiany doświadczeń oraz miejsce prezentacji najnowszych rozwiązań automatyki przemysłowej. Tematyka konferencji ma szczególne znaczenie w kontekście rozwoju różnych technologii energetycznych ze względu na dynamiczne zmiany związane z restrukturyzacją przemysłu.
***
Patryk Bański, Jacek Bański
Modernizacja układu regulacji turbozespołu w Elektrociepłowni Żerań
Zakłady Remontowe Energetyki Kraków Sp. z o.o. we współpracy z firmą PRO-TURBO Elbląg PPHU Patryk Bański w okresie od maja 2005 r. do stycznia 2006 r. wykonały zabudowę elektrohydraulicznego układu regulacji turbiny na turbozespole Tz-2 typu WT25-4 w Elektrociepłowni Żerań. Prace te zrealizowano na zlecenie Vattenfall Heat Poland. Oryginalny mechaniczno-hydrauliczny układ regulacji turbozespołów, do niedawna działający w Elektrociepłowni Żerań – wyeksploatowany, niepewny w działaniu i nieczuły – negatywnie rzutował na dyspozycyjność turbozespołów.
***
Janusz Kotowicz, Grzegorz Wiciak, Daniel Węcel
Pomiar strumienia – wybrane zagadnienia badań eksperymentalnych i modelowania
Automatyzowanie i optymalizowanie procesów energetycznych wymaga dokładnej identyfikacji wartości strumienia, temperatury, ciśnienia czynników obiegowych procesów. Pomiary wartości wymienionych parametrów czynników obiegowych są najczęściej wykonywanymi pomiarami. Od czasów maszyn parowych stan ten nie uległ zmianie, są to nadal najważniejsze wielkości pomiarowe do prowadzenia procesów energetycznych. Pomiary strumieni – obok pomiarów temperatury i ciśnienia – należą do grupy najtrudniejszych pomiarów, ze względu na różnorodność własności mediów (czynników obiegowych) i warunki przepływu. Wynika stąd ilość różnych metod pomiarowych i przyrządów pomiarowych.
